Edgar Degas

Edgar Degas (Hilaire-Germain-Edgar De Gas, 1834-1917), 

francuski artysta tworzący dzieła malarskie, rzeźby, grafiki i rysunki. Jest uważany za jednego z impresjonistów, chociaż odrzucił to pojęcie i wolał się nazywać realistą. Wspaniały rysownik szczególnie zainspirowany tańcem, ponad połowa jego prac przedstawia tancerzy .Są one mistrzowskie w opisie ruchu, podobnie jak tematy związane z wyścigami i kobiece akty.

Portrety są godne uwagi ze względu na psychologiczną złożoność i przedstawienie izolacji ludzi.

Początkowo chciał zostać malarzem historii, do czego został dobrze przygotowany przez rygorystyczne szkolenie akademickie i uważną lekturę klasycznej sztuki. Mając trzydzieści lat, zmienił zainteresowania i poprzez przeniesienie tradycyjnych metod malarza historycznego na współczesną tematykę, stał się klasycznym malarzem współczesnego życia.

Wczesne życie

Degas urodził się w Paryżu, we Francji, był najstarszym z pięciorga dzieci Celestyn Musson De Gas, Creole z Nowego Orleanu, i Augustin de Gas, bankiera. Rodzina była średnio zamożna. Jego matka zmarła, kiedy Degas miał trzynaście lat, po czym ojciec i dziadek mieli główny wpływ na jego młodzieńcze lata. W wieku jedenastu lat, Degas rozpoczął edukację w Liceum Louis-le-Grand, które ukończył w 1853 roku. Degas zaczął malować bardzo wcześnie. W wieku osiemnastu lat, zmienił swój pokój na pracownię artysty, a w 1853 r. zarejestrował się jako kopista w Luwrze.  Ojciec chciał, żeby syn poszedł do szkoły prawniczej i Degas zgodnie z planem zapisał się na studia na Wydziale Prawa Uniwersytetu w Paryżu w listopadzie 1853 roku, ale wkładał niewiele wysiłku w naukę. W kwietniu tego samego roku otrzymał dopuszczenie do udziału w Ecole des Beaux-Arts, gdzie studiował rysunek z Louis Lamothe, pod którego kierunkiem rozwijał się, w stylu Ingres. W lipcu 1856 roku, Degas udał się do Włoch, gdzie pozostał przez kolejne trzy lata. W 1858 roku, podczas pobytu u rodziny ciotki w Neapolu, zrobił pierwsze szkice do  wczesnego dzieła, ”The Bellelli Family” .

Potem rysował i malował liczne kopie Michała Anioła, Rafaela, Tycjana i innych artystów renesansu. W przeciwieństwie do tradycyjnych praktyk, zazwyczaj wybierał z obrazu kawałek- szczegół, który przykuł jego uwagę, wtórne figury lub głowy które traktował jako portret.

Po wojnie, w 1872 roku, Degas przebywał dłuższy czas w Nowym Orleanie, gdzie mieszkał jego brat René i wielu innych krewnych . Zatrzymał się w domu  wujka, Michel Musson, na Esplanade Avenue. Degas stworzył tam szereg prac, wiele przedstawia członków rodziny. Jedno z dzieł Degasa „Biuro bawełny w Nowym Orleanie” zwróciło uwagę we Francji i było jego jedyną pracą zakupioną przez muzeum w trakcie jego życia. Degas powrócił do Paryża w 1873 roku. W następnym roku zmarł mu ojciec, a podczas rozliczania majątku

okazało się, że brat Degasa René ogromnie zadłużył firmę. Aby ratować dobre imię Degas był zmuszony sprzedać swój dom i kolekcję sztuki, którą odziedziczył. Zależny po raz pierwszy w życiu od dochodów ze sprzedaży prac, stworzył wiele wspaniałych dzieł
w ciągu dziesięciu lat od 1874 roku. Rozczarowany Salonem, Degas połączył siły z grupą młodych artystów, którzy starali się zorganizować niezależną wystawę. Pierwsza z ich wystaw, które zostały szybko nazwane impresjonistycznymi odbyła się w 1874 roku. Impresjoniści zorganizowali następne siedem wystaw, ostatnią w 1886 roku. Degas miał wiodącą rolę w organizowaniu wystaw, i pokazał swoje prace we wszystkich, mimo trwałych konfliktów z innymi artystami w grupie. Miał niewiele wspólnego z Monetem i innymi pejzażystami, z których wyśmiewał się za malowanie na zewnątrz (wychodzenie w plener). Konserwatywny w swoich postawach społecznych, czuł odrazę do skandalu stworzonego przez wystawy, a także promocji i reklamy, których szukali jego koledzy. Z goryczą odrzucał etykietę impresjonistów, którą prasa stworzyła i

spopularyzowała. Jego nacisk na nieimpresjonistycznych artystów takich jak Jean-Louis Forain, Jean-Francois Raffaelli w ich wystawach spowodował urazy w obrębie grupy, przyczyniając się do jej ostatecznego rozwiązania w 1886 roku. Kiedy jego sytuacja finansowa poprawiła się dzięki sprzedaży własnej pracy, zaspokajał swoją pasję zbierania dzieł artystów, których podziwiał: starych mistrzów jak El Greco i tych współczesnych jak Manet, Pissarro, Cezanne, Gauguin i Van Gogh. Uwielbiał trzech artystów: Ingres, Delacroix, Daumier i byli szczególnie dobrze reprezentowani w jego kolekcji.

Pod koniec 1880 roku, Degas rozwinął również zamiłowanie do fotografii. Fotografował wielu swoich przyjaciół, często przy pomocy lampy, jak w podwójnym portrecie Renoira i Mallarme. Inne fotografie, przedstawiające tancerzy i akty, zostały użyte w celach pomocniczych do niektórych rysunków i obrazów Degasa. Z biegiem lat Degas został samotny, częściowo ze względu na przekonanie, że malarz nie może mieć żadnego życia osobistego. Sprawa Dreyfusa spowodowała dojście do głosu  jego antysemickich skłonności . Zerwał ze wszystkimi swoimi żydowskimi przyjaciółmi. Renoir ubolewał nad jego kłótliwym charakterem, powiedział o nim: “Jakim stworzeniem był Degas! Wszyscy jego przyjaciele musieli go opuścić, byłem jednym z ostatnich, ale nie mogłem zostać do końca “. Zaczął

pracować w technice pasteli dopiero w końcu 1907 r.          uważa się, że kontynuował tworzenie rzeźb jeszcze w 1910 roku, najwyraźniej przestał pracować w 1912 r., kiedy zbliżająca się rozbiórka jego długoletniego miejsca zamieszkania na rue Victor Massé zmusiła go aby przenieść się do mieszkania przy Boulevard de Clichy. Nigdy nie ożenił się i spędził ostatnie lata swojego życia, prawie ślepy, niespokojnie wędrując po ulicach Paryża. Zmarł we wrześniu 1917 roku.

Styl artystyczny

W młodości próbował swych sił w wielofigurowych kompozycjach o tematach historycznych. Zarzucił je jednak dla współczesnej tematyki paryskiej, której był wnikliwym, chłodnym, czasem sarkastycznym obserwatorem. Malował świat wielkomiejskich rozrywek: balet,

operę, cyrk, kabarety, wyścigi, kawiarnie. Głównym tematem jego twórczości była postać ludzka, widziana raczej jako ruchliwy ożywiony przedmiot niż istota duchowa.. Fascynowały go linie, rysunek. Interesował go ruch postaci, ruch perfekcyjnie wytresowanych ciał rasowych koni i tancerek.. Robił piękne fotografie, zrozumiał ile fotografia może nauczyć malarza w zakresie sposobów widzenia nowych, nieznanych lub zapomnianych. Jego kompozycje, jak kadry ruchomej kamery zatrzymują obraz pozornie nie uładzony i przypadkowy. Degas ukazuje baletnice nie we wdzięcznych „pozycjach”, ani pięknych baletowych pas. Na obrazach artysty poprawiają strój, ciężko przysiadają w czasie przerwy, drapią się, wiążą baletki. W cyklu pasteli zatytułowanym „Akty kobiet kąpiących się, myjących, wycierających, czeszących się i czesanych” Degas pokazał kobiece ciała podejrzane okiem niechętnym i niedyskretnym w sytuacjach intymnych i ukrywanych przed obcym wzrokiem. Rysunek jest bezwzględny w swej dociekliwości, szorstki i kanciasty mimo

pastelowej techniki, zdumiewająco trafny, wyzbyty wszelkiej uduchowionej piękności. Rysunki te wiele zawdzięczają Japończykom zwłaszcza rysunkom Hokusaia i drzeworytom Utamaro, ale Degas nadał ich pozom i ruchom charakter bezwzględnego przymusu. Kobieta ukazywana jest jako wykonująca pracę, pracę celową, wymagającą koncentracji na zamierzonym celu i pewnego repertuaru ruchów odmiennego dla każdego z tych zajęć. Degas, jak najwybitniejsi artyści tamtego czasu dążył do prawdy i szukał najtrafniejszych sposobów jej pokazania. Motywem jego artystycznego działania była perfekcja.

Rzeźba

Jedyną wystawę  rzeźby w swoim życiu Degas miał w 1881 roku, kiedy wystawiał “The Little Fourteen Year Old Dancer”, rzeźbę ponownie pokazaną tylko w 1920 roku, reszta prac rzeźbiarskich pozostała w rękach prywatnych aż do pośmiertnej wystawy w 1918 roku. Badacze Degas doszli do wniosku, że rzeźby nie zostały stworzone jako pomoc do malarstwa, choć artysta zazwyczaj badał sposoby łączenia grafiki i malarstwa olejnego, rysunku i pasteli, rzeźby i fotografii. Degas przypisuje taką samą wagę do rzeźby jak do rysunku. “Rysunek jest sposobem myślenia, innego modelowania”. Po śmierci Degasa, jego spadkobiercy znaleźli w pracowni 150 rzeźb z wosku, wiele w ruinie.

Osobowość i polityka

Degas wierzył, że “artysta musi żyć samotnie, a jego życie prywatne musi pozostać nieznane”, wiódł pozornie spokojne życie. W towarzystwie był znany z dowcipu, który często mógł być okrutny. Został określony jako ” stary mruk” przez pisarza George Moore, i rozmyślnie pielęgnował swoją reputację jako mizantropijnego kawalera. Głęboko konserwatywny w swoich poglądach politycznych, był przeciwny wszystkim reformom społecznym i nie  podziwiał wynalazków technologicznych, takich jak telefon. Chociaż Degas namalował wiele tematów żydowskich 1865/70,  w połowie 1870 okazał się antysemitą.. Jego malarstwo  z 1879r jest powszechnie uważane za silnie antysemickie,  rysy twarzy bankiera  zaczerpnięte są bezpośrednio z antysemickich karykatur szerzący się w Paryżu w czasie. Sprawa Dreyfusa, która podzieliła Paryż od 1890 do początku 1900  wzmocniła jego antysemityzm. W połowie 1890 roku zerwał stosunki ze wszystkimi swoimi żydowskimi przyjaciółmi, publicznie wypierał się swojej poprzedniej przyjaźni z żydowskimi artystami, i nie w używał modeli o tym pochodzeniu. Pozostał  antysemitą i członkiem antysemickiej grupy “anty-dreyfusiści” aż do śmierci.

Reputacja

W ciągu swego życia, publiczny odbiór prac Degasa wahał się od podziwu do pogardy. Jako obiecujący artysta w stylu konwencjonalnym, Degas miał kilka obrazów przyjętych w Salonie pomiędzy 1865-1870. Prace te otrzymały pochwały od Pierre Puvis de Chavannes i krytyka Castagnary. Wkrótce połączył siły z impresjonistami, odrzucił sztywne zasady, sądy, i elitaryzm z Salonem-podobnie jak Salon i opinia publiczna początkowo odrzucili eksperymentalizm  impresjonistów. Prace Degasa były kontrowersyjne, ale budziły podziw ze względu na rysunek . Jego rzeźby takie jak np: Czternastolenia Tancerka, które przedstawiał na szóstej wystawie impresjonistów w 1881 roku, były prawdopodobnie jego najbardziej kontrowersyjnymi dziełami, niektórzy krytycy potępili je, jako “przerażającą brzydotę”, inni widzieli w tym “rozkwit”.

Zestaw pasteli przedstawiających akty, które Degas pokazał na ósmej wystawie impresjonistów w 1886 roku wyprodukował “najbardziej skoncentrowanym ciała krytycznego pisania o artyście za jego życia … Ogólna reakcja była pozytywna i zachwalające”

Uznany za ważnego artystę za życia, Degas jest obecnie uważany za “jednego z założycieli impresjonizmu”. Choć w swojej pracy przekroczył wiele stylistycznych granic, jego udział z innymi głównymi postaciami impresjonizmu, wspólne wystawy, dynamiczne obrazy i szkice z codziennego życia, śmiałe eksperymenty kolorystyczne, pozwalają w końcu związać go z impresjonizmem jako jednego z największych artystów. Jego obrazy, pastele, rysunki i rzeźby są znaczącymi pracami w wielu muzeach.
Chociaż Degas nie miał formalnych uczniów, bardzo wpłynął na kilku ważnych malarzy, zwłaszcza Jean-Louis Forain, Mary Cassatt i Walter Sickert, jego największym wielbicielem mógł być Henri de Toulouse-Lautrec.