Gustave Caillebotte — malarz mężczyzn

Wystawa Gustave Caillebotte

Po wspaniałej wystawie poświęconej 150. leciu impresjonizmu Muzeum Orsay proponuje nam kolejną wyjątkową ekspozycję dedykowaną artyście Gustavowi Caillebotte. Okazja do wystawy jest podwójna, ponieważ w 2024 roku obchodzimy również 130. rocznicę śmierci artysty.

„Caillebotte. Peindre les hommes” czyli „Malarz mężczyzn” bo taki tytuł nosi wystawa, prezentuje ok. 100 prac artysty, a ogromna ich większość pochodzi z kolekcji prywatnych. W samej Francji w muzeach jest bardzo mało obrazów jego autorstwa.

Gustave (1848-1894) zaliczany jest do impresjonistów, ale w przeciwieństwie do innych artystów tego nurtu, był szczególne zainteresowany przedstawianiem męskich postaci. Ukazywał życie i wygląd mężczyzn ze swojego otoczenia – rodziny, przyjaciół, jak również przypadkowe osoby jak mieszkańcy na paryskich bulwarach.

Wystawa Gustave Caillebotte — nowa perspektywa

Wprowadził nowe wizerunki męskości, takie jak robotnik czy sportowiec. Pokazywał sceny intymne „podglądając” mężczyzn grających w karty, obserwujących miasto z balkonów, pochłoniętych lekturą lub nawet podczas toalety. Zarówno tematy, jak i nowatorskie kadry — choć dziś nie widzimy w nich nic zaskakującego — w tamtym czasie były szokujące.

Publiczność wielkiego Salonu sztuki przywykła do wzniosłych tematów i tradycyjnych portretów. Robotnicy szlifujący parkiet czy pracujący na ulicy nie byli uznawani za temat godny uwagi, a przycięte kadry i użyte perspektywy — wydawały się dziwaczne.

Wystawa oprócz obrazów pokazuje sporo warsztatu malarza – jest mnóstwo szkiców np do „Cykliniarzy”, czy największego w dorobku artysty obrazu „Ulica paryska w deszczu” który przybył do Paryża aż z muzeum w Chicago.

Całość podzielona jest na tematycznie: mamy życie rodzinne, robotników, nowoczesny Paryż, sceny intymne (w tym jeden z dwóch aktów kobiecych, które namalował w swoim życiu) wioślarstwo, pływanie, ogród (był też ogrodnikiem) czy pejzaże z żaglami. Urozmaiceniem jest mała prezentacja strojów męskich z epoki, które Gustave tak wiernie odzwierciedlał na swoich pracach.

Moją uwagę przykuła kolorystyka niektórych obrazów. Gustave potrafił ograniczyć się do pewnych zestawów tonalnych tworząc prace, w których dominują chłodne barwy — niebieskie, szare, granaty. Nawet zielenie, żółcie czy czerwienie bywają chłodne. Przywiodło mi to na myśl efekt filtrów, które dziś nakładamy na zdjęcia. To daje wyjątkową atmosferę jego dziełom.

Gustave Caillebotte — kolekcja artysty w Muzeum Orsay

Gustave był kolekcjonerem obrazów impresjonistów. W swoim testamencie zapisał całą swoją kolekcję państwu francuskiemu, z zastrzeżeniem, że działa mają być wystawiane w Luwrze.

W tamtym czasie sztuka impresjonistyczna nie była jeszcze w pełni akceptowana przez tradycyjne instytucje artystyczne, takie jak Luwr, który koncentrował się głównie na sztuce uznanej za klasyczną. Trafiały tam z resztą dzieła artystów już nieżyjących.

W związku z tym, po śmierci Caillebotte’a w 1894 roku, obrazy z jego kolekcji zostały tymczasowo umieszczone w Muzeum Luksemburskim (Musée du Luxembourg), które było dedykowane współczesnej sztuce. Wykonawcą testamentu był Auguste Renoir oraz brat Gustava – Martial.  

Władze nie przyjęły wszystkich obrazów. Po długo toczących się negocjacjach z 68 prac zdecydowano się na przyjęcie 37.  Problemem była powierzchnia wystawowa muzeum, a także ilość obrazów artystów, którzy w tamtym czasie nie byli dostatecznie cenieni: Moneta, Renoira, Degasa, Cezanna, Sisleya czy Pissara. 

Dziś wszystkie przyjęte przez Państwo prace znajdują się w Muzeum Orsay. Na parterze zwiedzamy więc wystawę czasową Caillebotta,  a kilka piętr wyżej obrazy z jego dawnego zbioru. To takie magiczne, że Gustave artysta i kolekcjoner spotkały się w jednym miejscu. 

Wystawa Gustave Caillebotte potrwa do 19 stycznia 2025 roku.