Jacqueline Marval

Jacqueline Marval — francuska malarka, uznawana obecnie za jedną z pionierkek modernizmu.

Marie-Joséphine Vallet, bo takie jest jej prawdziwe nazwisko, urodziła się w Quaix nieopodal Grenoble w 1866 roku i miała zostać nauczycielką tak jak jej rodzice. Bardzo młodo wyszła za mąż, mając zaledwie 18 lat.   Zaszła w ciążę lecz straciła dziecko gdy miało kilka miesięcy. Było to dla niej traumatycznym przeżyciem. Po tej tragedii postanowiła zerwać z dotychczasowym życiem, a małżeństwo rozpadło się.

Marval w Ogrodzie Luxemburskim, 1907
Źródło: dzięki uprzemojmości Comité Jacqueline Marval

Jacqueline Marval w Paryżu

Zdecydowała o wyjeździe do Paryża — pragnęła malować, a stolica Francji w tamtych czasach była obietnicą kariery każdego artysty. I tak w 1895 zamieszkała w dzielnicy Monparnasse, przy 9 rue Campagne-Première

W Paryżu poznała malarza Julesa Flandrina  (1871 – 1947), ucznia Gustave Moreau. (Para żyła potem razem przez około trzydzieści lat) Kiedy pokazała mu swoje prace, uznał ją za wielce utalentowaną. Zapewne dzięki niemu zaczęła uczęszczać na zajęcia malarskie do pracowni Gustave’a Moreau, gdzie zaprzyjaźniła się między innymi z Henrim Matisse’em i Georges’em Rouaultem.

Jako pseudonim artystyczny przybrała nowe imię i nazwisko: Jacqueline Marval (Marval pochodzi od pierwszych liter wyrazów Marie i Vallet.) i tak podpisywała swoje obrazy.

W 1901 roku wystawiła dwa płótna na Salonie Niezależnych w Paryżu, które zakupione zostały przez znanego marszanda Ambroise Vollarda.

L’ÉTRANGE FEMME, 1920, Jacqueline Marval
Źródło: zdjęcie własne

Styl twórczy Jacqueline Marval

Odnosi się wrażenie, że malarstwo Marval jest takie delikatne. Artystka używała wielu kolorów i zazwyczas jasnej palety, często chłodnych odceni niebieskiego czy różu. Malowała kwiaty, dzieci, kobiety – między innymi akty,  czy scenki rodzajowe, zarówno w plenerze jak i we wnętrzach.   W wielu  jej pracach widać fascynację mitologią oraz baletem rosyjskim.

Jej styl łączy w sobie elementy różnych nurtów, zwłaszcza fowizmu czy ekspresjonizmu. Mówi się o dużym podobieństwie jej prac do twórczości  Keesa van Dongena- co może być bardzo naturalne, bo przyjaźniła się nim i spędzali ze sobą czas.

Obrazy Marval są zazwyczaj radosne, optymistyczne  i miłe w odbiorze.  Z tych właśnie powodów poza granicami rozpoznawane były jako kwintesencja stylu francuskiego.

Les Odalisques, 1903, JacquelineMarval
Źródło: dzięki uprzemojmości Comité Jacqueline Marval
© Musée de Grenoble

Krąg artystyczny

Marval nie lubiła gdy nadawano jej etykietę kobiety artystki – mówiła „jestem artystką i to wszystko”.  Z tego tez powodu odmawiała udziału w wystawach, które były poświęcone jedynie malarstwu tworzonemu przez kobiety.

Przyjaźniła się i współpracowała ze sławami swoich czasów jak, chociażby Matisse, czy Van Dogen,  ale oprócz  tego inspirowała innych artystów.  Marquet, Picasso, Manguia, Camoin – znajdowali się w kręgu jej znajomych. Jest wysoce prawdopodobne, że Pablo Picasso wpadł na pomysł namalowania słynnego obrazu Panny z Avinionu pod wpływem pracy Marval prezentującej Odaliski – 5 kobiet na analogicznym formacie.

Jacqueline Marval, 1907
Źródło: dzięki uprzemojmości Comité Jacqueline Marval

Marval i Projekt Théâtre des Champs-Élysées

W 1913 roku Jacqueline Marval uczestniczyła w wielkim projekcie architektonicznym Théâtre des Champs-Élysées w Paryżu. To jeden z pierwszych projektów w stylu Art Deco, i pierwszy betonowy budynk autorstwa architektów Auguste i Gustave Perret (Auguste Perret zasłynął m.in. z zaprojektowania miasta Le Havre po zniszczaniach II wojny światowej).

Otrzymała wówczas zlecenie na stworzenie ośmiu paneli, które miały stanowić wystrój foyer tanecznego. Takie zamówienie świadczy o istotnej roli, jaką odgrywała w świecie sztuki nowoczesnej, i generalnie na francuskiej scenie artystycznej.

La grand palce a Biarritz, 1923, Jacqueline Marval, Muzeum w Nantes
Źródło: zdjęcie własne

Jacqueline Marval i dorobek twórczy.

Jej twórczość była znana i doceniana również poza granicami Francji. W 1913 roku wzięła nawet udział w wystawie w Nowym Jorku, w towarzystwie innych znanych osobistości świata sztuki modernistycznej.

Stworzyła ponad 1200 dzieł. Zajmowała się również projektowaniem plakatów czy ilustracji, a także okładek katalogów różnych wydarzeń.

La Bohemienne 1921, kolekcja prywatna
Źródło: dzięki uprzemojmości Comité Jacqueline Marval

Marvale zmarła z powodu zaniedbanej choroby mając 65 lat. O jej śmierci pisały francuski gazety. Podczas II wojny światowej wiele jej obrazów się rozproszyło po świecie, a jej sztuka została zapomniana.

Dopiero Comité Jacqune Marval, zaczął walczyć o przywrócenie jej należnego miejsca w świecie artystycznym. Wielbiciel twórczości artystki, Raphaël Roux dit Buisson czterdzieści lat temu rozpoczął zbieranie i rozpowszechnianie jej prac, tworząc największą na świecie kolekcję Marval – ponad 70 olejów na płótnie, dziesiątki dzieł na papierze oraz unikalne archiwum setek oryginałów, artykułów, listów, notatek i fotografii, które na życzenie można oglądać w Paryżu.

Zdjęcie ze strony Comité Jacqune Marval

Gdzie zobaczyć prace Marvel

Zachęcam Was do zajrzenia na stronę Comitetu — nawet jeśli nie znacie języka francuskiego. Jest tam wielka galeria prac artystki, a każda z opisem, datą, miejscem, gdzie się znajduje. Tutaj podaję linka: https://www.jacqueline-marval.com/oeuvres

Bardzo dużo jej prac jest w kolekcjach prywatnych, co wynika z opisów obrazów na stronie komitetu. Namiastkę twórczości Marval można było podziwiać w 2022 podczas wystawy Pionierki w Muzeum w Luksemburgu w Paryżu.  Przepiękny jak dla mnie, imponujących rozmiarów obraz znajduje się we wspaniałym z resztą muzeum sztuki w Nantes.

Polecam też krótki film z kanału youtube France tv arts, który między innymi posłużył mi do napisania tego artykułu 

W ikonie wpisu Jacqueline Marval, Autoportrait (vers 1900), Źródło: wikipedia