Termin “Salon” stosuje się przede wszystkim do Salonu Paryskiego (fr. Salon de Paris), mającego dominującą pozycję w życiu artystycznym XIX-wiecznej Europy. Salon był instytucją kontrolowaną przez Królewską Akademię Malarstwa i Rzeźby, włączoną w administrację państwową, a w XIX wieku przez Akademię Sztuk Pięknych (Academie des Beaux-Arts). Salon miał monopol w zakresie wystawiania dzieł. Prezentował sztukę oficjalną, akademicką, przyznając najlepszym pracom nagrody i zazwyczaj nie dopuszczając na wystawę prac nowatorskich i niezgodnych z obowiązującą doktryną. Było to przyczyną powstawania od końca XIX wieku niezależnych instytucji.
Pierwszy salon artystyczny został zorganizowany w Paryżu za Ludwika XIV w 1667 roku, w Salon Carré w Luwrze (stąd jego nazwa). Pokazywano na nim nagrodzone prace studentów i członków Królewskiej Akademii Malarstwa i Rzeźby. Początkowo paryskie salony odbywały się nieregularnie, od 1737 – co rok lub dwa lata. Po czasach rewolucji francuskiej wprowadzono zmiany w zasadach przyjmowania prac – odtąd swoje prace mógł zgłosić każdy artysta. Lokalizacja salonu w Luwrze przetrwała do Drugiego Cesarstwa (1852–70), gdy przeniesiono go do Palais Royale, a potem Palais de l’Industrie. Salon umożliwił kontakt publiczności ze sztuką i wykształcenie się krytyki artystycznej (“salonem” nazywano wówczas także artykuły i recenzje z salonów, pisane m.in. przez Charlesa Baudelaire’a i Denisa Diderota)
Choć w XIX wieku podobne wystawy organizowano także przy innych szkołach artystycznych w Europie, to jednak właśnie paryski salon stał się tym najważniejszym; w 1841 roku miało go odwiedzić milion osób.
- “Wszystkie akademie urządzały wystawy, ale pod słowem “salon” rozumie się Salon paryski, co jest odbiciem dominującej roli Paryża w życiu artystycznym ubiegłego stulecia. Zresztą, jak można sądzić po wielkim odzewie prasowym, Salony były istotnie wydarzeniem, rodzajem festiwalu artystycznego, ściągającego nie tylko znawców i nabywców, ale także tłumy ciekawych i ciekawskich, szukających rozrywki, nowości, plotek“.
- M. Poprzęcka, Akademizm, Warszawa 1989
W 1748 roku wprowadzono instytucję jury, które decydowało o dopuszczeniu dzieł na wystawę. Skład i zasady wyboru członków jury były dość często zmieniane, a nawet samo jury likwidowane. Jury wybierało państwo, potem składało się z członków Akademii czy wreszcie z osób wybieranych przez samych artystów. Ciało to szybko stało się celem krytyki, podobnie jak sam salon (salon krytykował np. Honore Daumier w swoich karykaturach; losy odrzucanego przez salon artysty przedstawił Emile Zola w powieści Dzielo).
Niemniej jednak stale zwiększająca się liczba dzieł (w 1801 wystawiono 485 obrazów, w 1806 – 707, w 1848 – 5180) w zasadzie wykluczała możliwość zlikwidowania wstępnej selekcji; odrzucana liczba dzieł ciągle rosła. W 1855 roku Gustave Courbet otwarcie zamanifestował swój sprzeciw, pokazując swoje odrzucone przez jury Wystawy Powszechnej obrazy w baraku z napisem “Realizm”. W tym czasie, za Drugiego Cesarstwa, zaczęła już wyrastać poważna konkurencja dla salonu: prywatne galerie. W 1863 liczba dzieł nieprzyjętych na salon sięgnęła trzech tysięcy. Napoleon III polecił pokazanie odrzuconych dzieł na odrębnej wystawie, tzw. Salonie Odrzuconych
- Liczne reklamacje zostały przedłożone Cesarzowi w związku z dziełami odrzuconymi przez jury Salonu. Jego Cesarska Mość, pragnąc żeby publiczność oceniła słuszność tych reklamacji, postanowił, że dzieła artystów odrzuconych zostaną pokazane w innej części Palais de l’Industrie. Artyści, którzy nie chcą brać udziału w tej wystawie, będą mogli wycofać swoje prace po zawiadomieniu administracji. Wystawa zostanie otwarta 15 maja. Prace można wycofać do 7 maja; po upływie tego terminu zostaną one umieszczone w salach wystawowych.
Salon Odrzuconych stał się zatem widomym znakiem, że dotychczasowy system się wyczerpał. W 1863 roku pokazano na nim m.in.Śniadanie na trawie Maneta i Dziewczynę w bieli Whistlera. Oba (a zwłaszcza Śniadanie…) spotkały się z niechęcią zarówno ze strony krytyki, jak i publiczności. Salon Odrzuconych pozbawiony powagi oficjalnego Salonu stał się miejscem odwiedzanym przez szukający rozrywki tłum, ale także istotnym środkiem rozpowszechnienia sztuki impresjonistycznej.
W 1881 roku, za Trzeciej Republiki, i ten quasi-monopol salonu został złamany: republikanie zadecydowali o wycofaniu się z opieki nad Salonem; pieczę nad nim przejęło Société des Artistes Français. Wkrótce salonowi wyrosła konkurencja. W 1884 miał miejsce pierwszy Salon Niezależnych, zorganizowany przez artystów zniechęconych do jury i nagród. W 1890 powstał Salon organizowany przez Société Nationale des Beaux-Arts, a na początku XX – Salon d’Automne (Salon jesienny).