Rzeźba autorstwa Edgara Degasa z 1881 roku, przedstawiająca postać młodej uczennicy baletu Opery Paryskiej, pochodzącej z Belgii, Marie van Goethem. Posąg ma wielkość 2/3 rzeczywistej wielkości sylwetki i oryginalnie był zrobiony z wosku, popularnego w tamtych czasach medium rzeźbiarskiego. Postać ubrana jest w prawdziwą sukienkę, baletki oraz perukę z prawdziwych włosów. Wszystko poza spódniczką oraz wstążką we włosach zostało pokryte woskiem.
Szkic do rzeźby – Edgar Degas
Relacja pomiędzy młodą baletnicą Marie van Goethem i Degasem do dziś pozostaje przedmiotem dyskusji. Wiadomo natomiast, że w 1880 roku dość powszechnym było, że młode studentki baletu Opery Paryskiej znajdowały swoich protektorów wśród bogatych klientów Opery. Często młode dziewczęta rekrutowały się z najniższych warstw społecznych i niestety często te, które jako dzieci były wykorzystywane seksualnie przez bogatych dandysów, potem zostawały prostytutkami.
Gdy “Czternastoletnia tancerka” została zaprezentowana na VI Wystawie Impresjonistów w 1881 roku zebrała mieszane recenzje, a wielu oburzyła. Dość charakterystyczne i ordynarne rysy twarzy, oraz figura modelki wskazywały na jej pochodzenie z niższych
“Mała czternastoletnia tancerka” Edgar Degas
warstw społecznych. Do tego ubranie baletnicy mogło sugerować, że to jedna ze zdemoralizowanych dziewcząt. Pewnie właśnie to mocno uraziło wielbicieli sztuki, zwłaszcza, że rzeźba została wystawiona w szklanej osłonie, podobnie jak stare rzeźby w Luwrze. Z pochlebnych recenzji znalazła się ta Joris-Karl_Huysmens’a, napisał: “pierwsze, prawdziwie nowoczesne podejście do rzeźby jakie znam”. Inni krytycy byli za to zszokowani i na przykład porównywali dziewczynę do małpy. Paul Mantz określił “przedwcześnie zdeprawowany kwiat” i “nosząca znaki wyjątkowo haniebego charakteru”.
Oryginalna woskowa rzeźba została nabyta przez Paula Mellon 1956 roku. Na początku 1985, Państwo Mellon przekazali 49 woskowych rzeźb Degasa, 10 brązów i 2 rzeźby z gipsu do National Gallery of Art w Waszyngtonie. Wśród nich znalazła się “Czternastoletnia tancerka” Jest to największa kolekcja oryginalnych rzeźb artysty. Po śmierci Degasa powstało dwadzieścia osiem replik “Czternastoletniej tancerki” wykonanych z brązu, które znajdują się w muzeach i galeriach na całym świecie. Jeden z nich zobaczymy w Muzeum Orsey w Paryżu.
Źródło: wikipedia.org, tłumaczenie własne
Marie van Goethem
Marie van Goethem była córką praczki i krawca, którzy w 1860 przybyli do Paryża z Belgii. Urodziła się w 1865 w IX dzielnicy. Miała jeszcze dwie siostry – starszą i młodszą. Po śmierci ojca matka z trudem utrzymywała dzieci. Rodzina zamieszkiwała biedniejsze zakątki stolicy. Jednym z adresów było Montmartre, kilka domów od studia Edgara Degasa przy rue La Fontaine. W 1878 roku Marie została przyjęta do Paryskiej Opery. W latach 1878 – 1881 aby wspomóc rodzinę pozowała dla Edgara Degasa. Artysta rysował, malował oraz rzeźbił sylwetkę Marie, uwieczniając ją na wielu pracach takich jak “Dziewczyna z wachlarze”, “Lekcja tańca”. Pracując z modelką wykonał wiele szkiców m.in. do słynnej “Małej czternastoletniej tancerki”. Marie otrzymywała za pozowanie niewielką kwotę 5 lub 6 franków za godzinę. Rok po ekspozycji rzeźby Marie została wydalona z Opery. Prawdopodobnie za zbyt częste opuszczanie zajęć. Dalsze losy dziewczyny są nie znane.
