Coco Chanel. Skomplikowane dzieciństwo i nieszczęśliwe życie osobiste. Przełomowe projekty i wielka sława w świecie mody. Wstydliwa kolaboracja z Niemcami podczas wojny i ciężka walka o odzyskanie pozycji. Ikona, której nazwisko rozpoznaje dziś każda kobieta. Poznaj biografię Coco Chanel

Dzieciństwo Coco Chanel i jej pierwsza praca

Gabrielle Chanel przyszła na świat 18 sierpnia 1883 roku w przytułku dla ubogich w Saumur. Po urodzeniu jej nazwisko zostało zapisane jako “Chasnel”. Wyjaśnieniem tego może być literówka urzędnika, ale przypuszcza się też, że było to nazwisko rodowe pisane według dawnej ortografii. Matką Gabrielle była Jeanne Devolle.

Dopiero kilka lat po urodzeniu Chanel jej matka poślubiła ojca – Alberta Chanel. Do śmierci Jeanne zmarła w 1895 roku w wieku trzydziestu trzech lat, przez dwanaście lat Chanel wraz ojcem, siostrami: Julie-Berthe, Antonine oraz braćmi: Alphonsem i Lucienem, podróżowała konnym wozem od miasteczka do miasteczka. Ojciec bowiem zajmował się handlem obwoźnym. Po jej śmierci Albert umieścił obu synów na farmie, jako parobków, natomiast Gabrielle wraz z siostrami została wysłana do sierocińca. Miejsce ich pobytu znajdowało się w regionie Correze w centralnej Francji. Dziewczynki stały się podopiecznymi katolickich zakonnic.

Pierwsze własne pieniądze

Podczas sześcioletniego pobytu w sierocińcu Chanel nauczyła się szyć dzięki czemu mogła znaleźć zatrudnienie jako szwaczka. Kiedy nie pracowała z igłą w ręku, dorabiała śpiewając  w kabaretach.

imagesC8VFGC6W

Swoje pierwsze kroki robiła w jednym z popularnych wówczas miejsc spotkań w Moulins – w  “La Rotonde”. Chanel była wśród  tak zwanych poseuses, co oznaczało artystki zabawiające tłum między występami gwiazd. Zarobione pieniądze to było dokładnie tyle ile udało im się zebrać “na tacę” podczas występu jeżeli spodobały się publiczności.

To właśnie wówczas do Gabrielle przylgnęło imię “Coco”, prawdopodobnie na z powodu jednej z dwóch piosenek, z którymi była identyfikowana – “Ko Ko Ri Ko” i “Qui qu’a vu Coco”. A być może nazwa była aluzją do francuskiego słowa określającego utrzymankę brzmiącego: cocotte.

chanel 2

W 1906 roku Channel pojawiła się w resorcie spa w Vichy.  Miejsce to było znane z licznych scen koncertowych, teatrów i knajpek, w których Chanel liczyła odnieść sukces występując przed publicznością. O ile jej urok osobisty mógł zachwycić, gorzej było ze śpiewem, do którego nie miała specjalnego talentu.

W związku z tym jej plan się nie powiódł. Ponieważ jednak była zmuszona zatrudnić się gdziekolwiek, przyjęła pracę w  “Grande Grille”, gdzie jako tak zwana donneuse d’eau rozdawała szklanki ze zdrowotną wodą, z której słynęło Vichy. Kiedy w uzdrowisku  skończył się sezon Chanel wróciła do Mouilins i “La Rotonde”. Zrozumiała, że nie ma co wiązać swojej kariery ze sceną.

Coco Chanel i Balsan

W Moulins Channel poznała młodego, francuskiego byłego oficera kawalerii Etienne Balsan’a. Etienne pochodził z rodziny bogatych przemysłowców produkujących tkaniny, którzy dostarczali mundury dla francuskiej armii.

Chanel i Balsan

Chanel i Balsan

W wieku 23 lat Channel została jego kochanką zajmując miejsce jego wcześniejszej kurtyzany Emlienne d’Alençon. Przez kolejne 3 lata mieszkała z Balsanem w jego posiadłości w Royallieu nieopodal Compiègne, leśnych tereneów  znanych z  tras jeździeckich oraz idealnych warunków do polowań. Życie Channel znacznie się odmieniło. Balsan był zamożny i miał mnóstwo wolnego czasu – spędzał go więc nie szczędząc sobie rozrywek. Był dla Coco bardzo hojny i rozpieszczał ją diamentami, perłami i drogimi ubraniami. Nauczył ją też jazdy konnej, zarówno w damskim jak i męskim siodle oraz jak prowadzić stajnię. Balsan został przyjacielem Channel na całe życie.

Artur Capel – wielka miłość Coco Chanel i wstrząsająca tragedia

W 1908 roku Coco zakochała się w Arturze Capel, towarzyszu jazdy konnej i przyjacielu Balsana. Capel, noszący przydomek “Boy”, pochodził z angielskiej klasy wyższej. Był przystojny i bogaty. Zorganizował dla Channel mieszkanie w Paryżu i pomógł jej założyć sklep i pracownię kapeluszy dla kobiet.

Później gdy zajęła się modą łożył środki na jej butiki w Paryżu, Deauville i Biarritz.   Ich romans trwał 11 lat. Jej niskie pochodzenie było jednak przeszkodą w ożenku z  Anglikiem, reprezentantem najwyższych sfer.

Lecz nawet gdy w 1918 roku  Capel poślubił angielska arystokratkę, córkę angielskiego lorda, Lady Dianę Wyndham, nie zerwał całkowicie z Channel. Wkrótce wydarzyła się tragedia. “Boy” wracając do domu z żona i nowonarodzonym dzieckiem zginął w wypadku samochodowym.

To wydarzenie było dla Channel wstrząsające, dodatkowo wyszło wówczas na jaw, że nie była jego jedyną kochanką.  W 1920 roku w Londyńskim “The Times” pojawiła się informacja o tym, że Capel jej – oraz drugiej kobiecie, włoskiej hrabinie, zostawił całkiem pokaźne zapisy w testamencie.

Butik Chanel w centrum Paryża

W 1918 roku Chanel była w stanie nabyć całą kamienicę przy ulicy Cambon 31 usytuowanej w najbardziej eleganckim rejonie Paryża i tam ulokowała swój butik. Do 1927 roku  posiadała już pięć nieruchomości na rue Cambon obejmujące budynki pomiędzy numerem 23 i 31.

Znajomość ze Strawińskim

Wiosną 1920 roku  Sergei Diaghilev przedstawił jej kompozytora Igora Stravinskyiego. W czasie lata, gdy Stravinsky przebywając z rodziną w Paryżu miał problem z miejscem do zamieszkania Chanel zaproponowała im pobyt w jej nowej posiadłości “Bel Respiro” pod Paryżem do czasu gdy nie znajdą czegoś odpowiedniego. Wyłożyła również pokaźną sumę pieniędzy na balet skomponowany przez Stravinskiego i wystawiany przez  Diaghileva i zatytułowany “Święto wiosny”. Prawdopodobnie miała z nim romans, którego historia została zekranizowana w filmie “Chanel i Stravinsky” w 2009 roku.

Kontrakt na produkcję Chanel no 5

W 1922 roku Chanel poznała biznesmena Pierre Wertheimera.  Podjeęa decyzję, że będzie on produkował i sprzedawał jej nową markę słynnych perfum Chanel No. 5. W 1924 roku

Misia Sert

Misia Sert

dokonano finalizacji umowy. Powstał firma  Chanel Perfums S.A., której przekazała receptury i metody produkcji zapachów.  Jej własność obejmowała 10% wyłożonego kapitału. Gwarantowało jej to również 10% kapitału wszystkich firm produkujących jej perfumy poza granicami Francji. 70 % otrzymał  klan Wertheimers oraz 20% Théophile Bader. Chanel szybko żałowała warunków umowy i była z z niej bardzo niezadowolona.  W momencie jej zawierania nie miała pojęcia, że Chanel no. 5 stanie się taką fontanną bogactwa. Jej kontakty ze wspólnikami stały się tak napięte, że od pewnego momentu zaczął im pośredniczyć prawnik. Ostatecznie kolejne 20 lat walczyła aby przejąć kontrolę nad marką.

Misia Sert i paryskie salony

Nie sposób nie wspomnieć o znajomości Chanel z Misią Sert, duszą życia bohemy paryskiej oraz żoną hiszpańskiego pisarza Jose-Maria Sert’a. Misia była oczarowana Chanel. Co więcej umożliwiła jej wejście na salony elit artystycznych. Łączyła je długa i głęboką przyjaźń, chociaż i miewająca swoje wzloty i upadki.  Znajomość ich owiana była różnymi tajemnicami, nie wyłączając zażywania przez nie morfiny. Chanel przyjmowała z resztą morfinę w sposób ciągły  do końca swoich dni.

Coco Chanel i brytyjska arystokracja

Chanel i Bendor

Chanel i Bendor

W 1923 roku Vera Bate Lombardi wprowadziła Chanel na salony najwyższej arystokracji brytyjskiej. Była to elitarna grupa blisko powiązana z Winstonem Churchillem, arystokratami jak Książę Webminsteru czy rodziną królewską jak Edward, Książę Walii.

Coco Chanel, Winston Curchill i jego syn

Coco Chanel, Winston Curchill i jego syn

Chanel zdobyła względy Księcia Wesminsteru Richarda Arthura Grosvenora znanego prywatnie jako “Bendor”. Otrzymywała od niego ekstrawagancką biżuterię, dzieła sztuki a nawet  dom w prestiżowej dzielnicy Londynu Mayfair oraz pięcioakrową działkę  w pobliżu Roquebrune przy Cap Mattin pomiędzy Mentoną a Monte Carlo. Jej związek z Bendorem trwał około 5 lat. Życie z nim przynajmniej przez pewien czas przypominało niekończące się wakacje. W roli wiecznych gospodarzy wyprawiali wspaniałe bale. Bataliony służby pracowały na okrągło aby obsłużyć wszystkie zachcianki gości. Wspólnie jeździli konno, łowili ryby , żeglowali i uczestniczyli w wesołych przyjęciach. Związek ten jednak dążył do nikąd. Chanel nie pozwalała naruszyć swojej strefy niezależności co stawało się uciążliwe dla Księcia. Ponad to para ta  nie zostałaby nigdy zaakceptowana na dworze nie mówiąc nawet o oczekiwanym potomku, którego Chanel by mu na pewno nie dała.

Coco Chanel ubiera gwiazdy Hollywood

Gloria Swanson na planie filmu w kreacji Coco Chanel 1931

Gloria Swanson na planie filmu w kreacji Coco Chanel 1931

W 1931 roku, w Monte Carlo Chanel poznała Samula Goldwyna. Otrzymała od niego kusząca propozycję. Za sumę milona dolarów miałaby pojawić się dwa razy w roku w Hollywood aby projektować stroje dla gwiazd Metro-Goldwyn-Mayer. Chanel przyjęła tą ofertę. W pierwszą podróż do USA zabrała ze sobą Misię Sert, która aktualnie przezywała rozstanie z mężem. Po przeprawie statkiem specjalny biały wagon zorganizowany przez Goldwyna zawiózł gwiazdę do Kalifornii. Na peronie na stacji w Los Angeles odbyło się uroczyste powitanie w obecności Grety Garbo.

Chanel zaprojektowała strój dla Glorii Swanson do filmu “Tonight or Never” oraz dla Iny Claire, Magdy Evans i Jpan Blondel do “The Greeks Had a Word for Them“. Ubrała Goldwyn Girls do komedii muzycznej “Palmy Days”.

Jednak przygoda z Hollywood rozczarowała trochę obie strony. Wąskie kostiumy dżersejowe z białymi kołnierzykami i mankietami nie były wystarczająco efektowne. Twórczej wizji Chanel brakowało seksowności poszukiwanej przez aktorów i reżyserów dla poprawienia atrakcyjności filmu. Dyskretna wytworność kostiumików Chanel na ekranach kinowych wydawała się nijaka. Według “New Yorkera” Coco wyjechała ze Stanów lekko obrażona, bo niestety jej stroje okazały się nie dość rewelacjne dla magnatów filmowych “Dzięki Chanel dama wygląda jak dama, a Hollywood chce, żeby wyglądała jak dwie damy” . Chanel uznała natomiast, że Hollywood to stolica złego smaku.

Inne związki z mężczyznami: Pierre Revardy i Paul Iribe

Coco Chanel

Coco Chanel

Chanel była kochanką najbardziej wpływowych mężczyzn ale nigdy nie wyszła z mąż. Miała dość głęboka relację z poetą Pierrem Reverdy oraz ilustratorem i projektantem Paulem Iribe. Gdy w 1926 roku zakończyła swój romans z Reverdym, wciąż przyjaźniła się z nim przez wiele lat. Równie silny związek miała z Paulem Iribe, który został drastycznie przerwany w 1935 kiedy to zmarł na jej oczach podczas gry w tenisa.

Wojna i koneksje z Niemcami

W 1939 roku, na początku  zamknęła swoje sklepy. Utrzymywała, że to nie jest czas na modę. Konsekwencją tej decyzji było zwolnienie 3 tys. pracownic. Jednocześnie Chanel określiła jednoznacznie swoje poglądy polityczne. Jej niechęć do żydów, prawdopodobnie zrodzona już podczas pobytu w zakonie i ugruntowana poprzez jej powiązania z elitami towarzyskimi, skrystalizowała jej poglądy. Podzielała dość powszechną w jej kręgach opinię, że Żydzi byli bolszewickim zagrożeniem dla Europy.

Podczas niemieckiej okupacji mieszkała w hotelu Ritz. Bardzo częstymi gośćmi hotelu byli wojskowi niemieccy wysokiego szczebla. Hal Vaughan, paryski pisarz i dziennikarz, opisuje w swojej książce zatytułowanej “Coco Chanel, Sypiając z wrogiem” jej związek z Hans Gunther von Dincklagem, oficerem niemieckiego wywiadu wojskowego. Udowadnia ponad to, czego podstawą są liczne dokumenty archwialne,  jej zaangażowanie w działalność agenturalną na rzecz Nazistów. Po zakończeniu wojny Chanel do końca swoich dni żyła z obawą rozliczenia jej niechlubnej przeszłości. Brak poniesienia konsekwencji z tego tytułu zawdzięcza miedzy innymi Winstonowi Churchilowi, który podobno użył swoich wpływów aby ochronić ją przed niewątpliwą karą.coco chanel

W 1945 roku wyjechała do Szwajcarii. Powróciła do Paryża dopiero w 1954 roku. Przeciwieństwie do czasu sprzed wojny, kiedy to kobiety zajmowały się krawiectwem nastała tu era projektantów – mężczyzn.  Stało się głównie za sprawą  “New Look” wypromowanego przez Christiana Dior’a, który odniósł wielki sukces i zachęcił innych, jak –  Cristóbal Balenciaga, Robert Piguet, Jacques Fath. Chanel była zniesmaczona tym nowym trendem.

Mając ponad 70 lat postanowiła wznowić swoją działalność. Niestety jej  nowe kolekcje nie odniosły sukcesu w Paryżu. Było to w głównej mierze konsekwencją jej nadszarpniętej reputacji z powodu koneksji z Nazistami. Ciężko jej było przywyknąć do nowych trendów   na rynku takich chociażby jak mini spódniczka. Nie zniknęła jednak z ze sceny mody. Przez cały czas pracowała i jej dom mody odzyskiwał po woli dawną renomę. Zyskała za to dużą przychylność klientów z Wielkiej Brytanii i Ameryki. O jej powrocie po wojnie  – oczywiście z pominięciem pewnych niewygodnych wątków – wspomina film “Coco Chanel”.

Coco Chanel

Coco Chanel

Ostatnie lata

Ostatnie lata swojego życia Chanel spędziła raczej w samotności.  Do końca pracowała. Zmarła 10 stycznia 1971 roku w wieku 87 lat, w Hotelu Ritz gdzie rezydowała ponad 30 lat. Ceremonia odbyła się w kościele św. Magdaleny. Na pogrzebie w pierwszych rzędach siedziały głównie modelki. Jej trumna była pokryta białymi kwiatami- kameliami, gardeniami, orchideami, azaliami oraz kilkoma czerwonymi różami. Jej grób znajduje się w Bois-de-Vaux Cemetery, Lausanne, w Szwajcarii.

Styl Coco Chanel i jej znaki rozpoznawcze

 W 1915 roku amerykański Harper Bazaar zachwycał się projektami Chanel, pisząc na swoich łamach:

“Kobieta, która nie ma przynajmniej jednej rzeczy od Chanel jest po prostu niemodna. Tego sezonu nazwisko Chanel jest na ustach każdego kto robi zakupy”

Zadała śmiertelny cios gorsetowi, który dotychczas krępował damską sylwetkę. Falbany, przepych i wszystko, co wcześniej nosiły kobiety stało się passe. Chanel lansowała ubrania o prostych sportowych fasonach, pozbawione ozdób krótkie suknie. Jaj największa popularność przypada na lata 20-ste XX wieku. Sama Chanel była uosobieniem nowatorskiego stylu, który lansowała. Proste, ale eleganckie ubrania, krótkie włosy oraz opaloną skórę.

Jerseychanel jersey

Chanel zatriumfowała innowacyjnym użyciem tkaniny jersey – dzianina szyta dla niej maszynowo przez firmę Rodier, która tradycyjnie zajmowała się wyrobem bielizny. Jeden z pierwszych wykonanych z tego materiału kompletów to plisowana spódnica, do tego top z nisko zapiętym paskiem oraz cardigan.

Do takiego zestawu noszono buty na niskim obcasie. Strój stał się idealny casualowym rozwiązaniem dla zamożnych kobiet. Co ciekawe wcześniej jersey był wykorzystywany do wyrobu pończoch, w strojach do gry w tenisa, glofa czy też plażowych. Był uznawany za zbyt “zwykły” aby znaleźć powszechne zastosowanie w krawiectwie, a także jego splot powodował, że był trudny w obróbce.

U Chanel jersey sprawdził się z dwóch powodów — po  wojnie były duże braki jeśli chodzi o wybór materiałów, po drugie kobiety zaczęły pożądać bardziej praktycznych ubrań. Wygodnych oraz takich, które nie wymagały poświęcania czasu na ich zdjęcie oraz pomocy przy ubiorze. Jednym z powodów była też wzrastająca aktywność zawodowa kobiet.

Garsonka Chanel

Garsonka Chanel

Garsonka Chanel

Miała być praktyczna i komfortowa. Składała się z żakietu i spódnicy z tweedu (szkocka tkanina wełniana). Żakiet był wykończony lamówką oraz złotymi guzikami. Tweed był miękki i lekki. Żakiet nie był usztywniany ani nie posiadał wkładek w ramionach. Chanel pozbawiła go kołnierza i dodała praktyczne kieszenie. Chciała, aby kobiety mogły wygodnie wykonywać różne czynności bez niepożądanego eksponowania części ciała i narażania się na wzrok mężczyzn.

Kamelia

Kamelia ma swój związek z powieścią Alexandr’a Dumas’a “Dama Kameliowa” (“La Dame aux Camélias” ). W młodości  Chanel była pod wrażeniem historii opowiedzianej przez autora.chanel camelia Warto wiedzieć, że kwiat ten identyfikowany był z kurtyzanami i noszony przy ubraniu oznaczał dostępność. Kamelia stała się elementem dekoracyjnym Domu Mody Chanel  w 1933 roku, kiedy to został wyeksponowany jako dodatek  do krótkiego, białego żakietu. 

Mała czarna

W 1926 roku  Chanel zaprezentowała  w Amerykańskim  Vogue  prostą, czarną sukienkę. Była długa do łydki, prosta i udekorowana ozdobiona jedynie kilkoma ukośnymi liniami. Magazyn Vogue określił tę sukienkę nazwą „Ford”, ponieważ tak jak Model-T zaprojektowany przez H. Fonda była ona szeroko dostępna i w jednym kolorze. Więcej we wpisie Historia “Małej Czarnej”

Biżuteria Coco Chanel

Chanel wprowadziła linie biżuterii, która była innowacyjną w tamtych czasach ze względu na użycie sztucznych, a zarazem lekkich pereł. Zamożni klienci, którzy nie życzyli sobie wystawiać torba chanelna publiczny widok swojej kosztownej biżuterii chętnie korzystali z opcji, którą promowała Chanel.

Torebka Chanel

Chanel postanowiła uwolnić kobiece ręce od ciężaru noszenia torby. Pierwszą torebkę nazwała 2.55 (powstała w lutym 1955 roku). Oryginalna wersja była wykonana z jerseyu lub skóry i wykończona szwami, jakimi wówczas były wykańczane kurtki noszone przez dżokei.

Opalenizna

Chanel rozpowszechniła opaleniznę.  Opalona skóra miała być symbolem życia, przywilejów i wolnego czasu. Wcześniej opalona skóra spowodowana długotrwałą ekspozycją na słońce była charakterystyczna dla pracowników fizycznych. Mleczna skóra była natomiast synonimem arystokracji. W połowie lat 20-stych XX wieku kobiety zaczęły coraz częściej pojawiać się na plażach nie chroniąc się przed promieniami słonecznymi. Dzięki Chanel opalanie stało się “w modzie”.

Perfumy

no 5Moda Chanel miała kojarzyć się z zapachami, które komponowała. Kobiety zatrudnione w jej domu mody używały jej perfum. Ówczesne perfumy, wyciągi z fiołków, róż i kwiatów pomarańczy wydawały się Chanel banalne. Pragnęła, aby jej zapach przywoływał kobiecość. Geniusz polegał na dodaniu do zapachu syntetycznych komponentów chemicznych, by uwypuklić naturalny zapach i utrwalić go tak, żeby w odróżnieniu od zapachów czysto naturalnych utrzymywał się na skórze. Pierwsze perfumy Chanel to słynne no. 5.

Do zajęcia się perfumami skłonił  Chanel rosyjski książę Dymitr Pawłowicz, którego poznała w Paryżu i  który przez pewien czas był jej bardzo bliską osobą. Dymitr zapoznał Chanel ze swoim c6512rosyjskim przyjacielem Ernestem Beaux, który we Francji szybko zyskał sławę cenionego chemika. W 1921 roku Beux przedstawił Chanel kilka kompozycji ponumerowanych od 1 do 5 i od 20 do 24.  Historia powstania zapachu Chanel no. 5

angelinacafe_450_(1)Pâtisserie Angelina przy 226 Rue de Rivoli w Paryżu, to ciastkarnia nieopodal rue Cambon oraz hotelu Ritz, do której Chanel często wpadła na kawę lub gorąca czekoladę. Więcej we wpisie.

Źródło: “Coco Chanel — sypiając z wrogiem” Hal Vaughan, wikipedia.org 

Pasjonuje Cię Paryż, Francja i sztuka?

Zapisz się na Newsletter, aby otrzymywać informacje o najnowszych artykułach!

Zapisując się do newslettera, wyrażasz zgodę na przesyłanie informacji o nowych artykułach i moich publikacjach. W każdej chwili możesz zrezygnować z subskrypcji. Polityka prywatności