Kubizm – Rewolucja w formie
Rozpoczynając dość encyklopedycznie, Kubizm to kierunek malarskiego myślenia , który narodził się we Francji w latach 1906 – 1909 . Określił zasadnicze pozycje wyjściowe współczesnego malarstwa i rzeźby. Zerwał z tradycyjną sztuką figuratywną i perspektywą. Wielki wpływ na rozwój kierunku miały prace Cezanna a także staroiberyjska rzeźba czy afrykańskie maski. Wszystkie kolejne przemiany jak np. futuryzm, konstruktywizm, dadaizm, surrealizm czerpały z kubizmu wzory i inspiracje. Właśnie dlatego o kubiźmie mówi się często jako o najważniejszej rewolucji w historii malarstwa od czasu odkrycia perspektywy w renesansie.

Ojcowie kubizmu
Można powiedzieć, że Kubizm narodził się w głowach dwóch Panów: Francuza George’sa Braque (1882 – 1963) oraz Hiszpana Pablo Picasso (1881 – 1973). Zanim się spotkali w 1908 roku aby rozpocząć wspólną przygodę z malarstwem, miały miejsce dwa ważne zdarzenia:
- W 1907 roku Pablo Picasso tworzy „Panny z Awignonu”. Wkrótce marszand i krytyk sztuki Daniel-Henri Kahnweiler uznaje pracę, za „punkt wyjścia z kubizmu”


2. Georges Braque prezentuje w listopadzie w galerii Kahnweilera prace namalowane latem 1908 roku w okolicach Marsylii. Organizatorzy Salonu Jesiennego odmawiają przyjęcia jego geometrycznych obrazów. Paryski krytyk Louis Vauxcelles w rubryce gazety ”Gil Bas” pisze o zatraceniu formy i kubach. Od francuskiego słowa ” le cube”
„Pan Braque jest młodym człowiekiem, bardzo zuchwałym. Ośmielił go sprowadzający na manowce przykład Picassa i Dereina. Być może zaciążył na nim również ponad miarę styl Cezanne’a i przypomnienie statecznej sztuki Egipcjan. Posługując się straszliwymi uproszczeniami konstruuje metalicznych, zdeformowanych nieboraków. Gardzi formą, sprowadza wszystko, krajobraz, postaci, domy, do schematów geometrycznych , do kubów. Bynajmniej z niego nie kpimy, ponieważ jest dobrej wiary. Czekamy!”
Louis Vauxcelles
Georges Braque rozpoczyna współpracę z Pablem Picasso. Spotykają się codziennie, wymieniają ideami, pomysłami i rzucają sobie nawzajem wyzwania. Malują martwe natury, pejzaże – dążą do redukowania motywów do podstawowych form geometrycznych. Postaci czy elementy krajobrazu cechuje bryłowatość. Nie obowiązują zasady perspektywy.
„Czy gdybyśmy się nie spotkali z Picassem, kubizm byłby tym czym jest? Jestem przekonany, że nie. To spotkanie było szczególną okolicznością naszego życia”
Georges Braque


Fazy kubizmu
Okres kubizmu reprezentowany przez Braqua, Picassa a potem Juana Grisa nie trwał długo. To burzliwe kilka lat, podczas których kierunek ewaluował. Wspólna praca artystów prowadziła do nowych odkryć i technik. Krytycy sztuki wyróżniają trzy fazy: Fazę prekubistyczną (cezannowską) 1907 – 1910 , gdzie artyści przedstawiali świat za pomocą brył. Punktem wyjścia było malarstwo Cezanna. Po niej nastąpił okres kubizmu analitycznego 1910 – 1912. Tu charakterystyczne było rozbijanie malowanego obiektu na mnóstwo małych zgeometryzowanych kształtów. Prace były monochromatyczne. I w końcu kubizm syntetyczny 1912 – 1914, gdzie odwrotnie niż we wcześniejszej fazie, formy powstały z różnych kształtów, często skrawków gazet, kawałów materiałów, farby zmieszanej z piachem czy na przykład opiłkami drewna. Kolaże, często na dużych formatach, tym razem kolorowe. W tej fazie do Braque i Picassa dołączył Gris. Dla ciekawych charakterystykę faz kubizmu z większą ilością przykładów omówię dokładniej w oddzielnym wpisie!

Naśladowcy
„Czyż mamy mówić o kubizmie? Kubizm to bzdurny wynalazek głupców, którzy chcieliby mieć w Picassie duchowego przewodnika”
Andre Salomon 1910
Ojcowie kubizmu niechętnie brali udział w oficjalnych wystawach takich jak Salon Niezależnych czy Salon Jesienny. Z ich pracami można było się zapoznać w atlelier bądź w galeriach marszandów. Mieli jednak całe rzesze naśladowców, którzy mobilizowali się na wspólnych pokazach prac. W 1911 odbyła się duża wystawa w Ramach Salonu Niezależnych.
Sam Picasso nie lubił określenia kubizm, i nie chciał być identyfikowany z żadnym nurtem. Uważał, że tylko on i Braque rozumieją co robią, ponieważ stworzyli coś w ramach własnych poszukiwań i doświadczeń. Reszta nie ma o tym pojęcia.
„Nie ma żadnego kubizmu. Nigdy o niczym podobnym z tamtymi panami nie mówiłem”
Pablo Picasso
Do artystów, którzy wnieśli twórczy wkład w rozwój kierunku zaliczamy nazwiska:
Fernand Leger, Francis Picabia, Louis Marcoussis, Jean Metzinger Albert, Cleizes.
Przykłady prac kubistów, m.in. Louis Marcoussis’a możemy zobaczyć w podwarszawskim Konstancinie w Villa La Fleur
Źródła:
„Kubizm” Mieczysław Porębski Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe 1986 Kubizm – Wielcy Malarze ich życie inspiracje dzieło, Eaglemoss
Sztuka Nowoczesna – Rzeczpospolita, cykl „klasycy sztuki”

– 13 Rue Ravignan, Place Emile Goudeau
Montmartre Paryż
La Bateau Lavoir – to w tej pracowni na Montmartre zaczęła się przygoda z kubizmem Picasso i Braque

obecnie